De favoriet onder Nederlandse complotdenkers - Joris Demmink - staat op dit ogenblik voor de rechter. Er loopt een civiele zaak tegen de voormalig secretaris-generaal van het Ministerie van Justitie en Veiligheid waarbij voor het eerst getuigen onder ede worden verhoord. En onder tussen is via een artikel 12 zaak het OM ook gedwongen een strafzaak te starten vanwege verkrachtingen van minderjarige jongens. Dit weigerde het OM voorheen tot tweemaal toe vanwege gebrek aan bewijs. Daar is meteen de oorsprong van de meest paranoïde complottheorieën: als het Openbaar Ministerie weigert een zaak te starten tegen de baas van het Openbaar Ministerie, dan moet daar wel iets achter zitten. Zeker als het om pedofilie gaat. Het ontvouwen van de zaak Demmink in de politiek, bij justitie en in de media is bijzonder meeslepend. Maar hoe konden de hysterie en het complotdenken in deze zaak zo’n vlucht nemen?

Over Joris Demmink doen al jaren geruchten de ronde over seks met minderjarige jongens, die in 2003 via een samenwerking tussen Panorama en de Gaykrant voor het eerst de nationale aandacht haalden. De topambtenaar Demmink zou in het Anne Frank-plantsoen in Eindhoven seks hebben gehad met minderjarige jongens. Demmink was niet van geruchten gediend en dreigde via zijn advocaat de media voor de rechter te slepen. Uiteindelijk kozen beide bladen onder grote druk voor rectificatie.

Voor deze druk was Demminks advocaat verantwoordelijk, betaald op kosten van het ministerie. Zolang het OM op basis van de geruchten geen aanleiding zag om hem te vervolgen bleef zijn werkgever hem steunen, en werden zijn advocaatkosten gedeclareerd. Maar het OM maakt natuurlijk ook onderdeel uit van het ministerie van Justitie waar Demmink zelf van 2002 tot 2012 de hoogste ambtenaar was. Dit is de kern van de complottheorie: Demmink had de macht zijn eigen vervolging te blokkeren en kon zo ongestoord verder gaan.

Zolang het OM geen onderzoek startte bestond er een verdenking dat Demmink de hand boven het hoofd werd gehouden, en tot 2012 zou dat Demminks eigen hand zijn. Ook vanuit de media, die toch een publieke taak hebben om de macht te controleren, bleef het grotendeels stil na de eerste aantijgingen. Zonder een onderzoek van het OM was het lastig om te manoeuvreren zonder het gevaar van lasteraantijgingen. Niet alleen zijn juridische machtspositie maakte dat er weinig over werd bericht. Vanuit de hoek van de complotdenkers wordt ook gesuggereerd dat er in de media “pedovriendjes” van Demmink zaten die konden voorkomen dat de media meer zou berichten.

Hoe konden de hysterie en het complotdenken in deze zaak zo’n vlucht nemen?

Demmink had ook de politiek onder controle. De volksvertegenwoordigers konden geen directe controle uitoefenen op Demmink aangezien hij slechts een ambtenaar was, en dus geen directe verantwoording hoefde af te leggen. De Tweede Kamer heeft te doen met de minister van justitie, die moet afgaan op de informatie die hij krijgt van het ministerie waar de belangrijkste ambtenaar Joris Demmink was.

Gelukkig bestaat er internet waar iedereen met aansluiting en een toetsenbord kan schrijven wat hij wil. De complottheorie lag voor de hand: een pedofiel is de baas op justitie en heeft het OM, de media en de politiek in zijn greep. Genoeg details voor een groepje vrijwilligers onder leiding van Micha Kat om samen op het internet verder te zoeken naar bewijs voor deze doofpot. Vanwege zijn positie als sg kon Demmink niet alleen het OM beïnvloeden, maar ook bijvoorbeeld kinderen uit de jeugdinstellingen laten overkomen om verder onder handen te nemen. Zo ontstonden er verhalen dat Joris Demmink samen met Prins Friso had toegekeken hoe asielzoekers gedwongen werden om Marianne Vaatstra in een snuffmovie te verkrachten en te vermoorden.

Maar nu staat Demmink alsnog voor de rechter. Het is advocate Van der Plas namelijk gelukt het OM te passeren en direct via een artikel 12 SV procedure vervolging af te dwingen. Wat overigens ook betekent dat Justitie in deze zaak niet langer Demminks advocaatkosten betaalt. En tegelijkertijd laat stichting de Roestige Spijker in een civiele zaak betrokkenen onder ede horen. Stichting de Roestige Spijker is overigens geen stichting die opkomt voor de belangen van in bordelen misbruikte jongens, maar een stichting van de verongelijkte vastgoedondernemer Poot. Dezelfde Poot die na een jarenlange juridische strijd met fouten van rechters en justitie de Chipsholzaak verloor. Dit zat de inmiddels 88-jarige Jan Poot dusdanig dwars dat hij graag een gedeelte van zijn geld beschikbaar stelde voor zijn persoonlijke vendetta tegen de man die in die tijd verantwoordelijk was bij justitie: Joris Demmink.

Complottheorieën daargelaten, er zijn wel degelijk merkwaardige kanten aan dit verhaal. Zo speelde halverwege de jaren 90 de Rolodexzaak. Hier werd onder leiding van destijds officier van justitie Fred Teeven geprobeerd een pedofielennetwerk op te rollen. Er werden in de zaken meerdere mensen binnen justitie genoemd en bij huiszoekingen leken de verdachten van binnenuit te zijn getipt. Uiteindelijk is dit onderzoek nooit succesvol afgerond. Het is een kleine wereld in de kringen van de machtige topambtenaren en de politiek. Zo kende Demmink de huidige Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten al vanaf zijn studietijd in Leiden. Dat hij in het verleden had samengewerkt met veel latere ministers zoals Rita Verdonk, Piet Hein Donner en Hilbrand Nawijn ontkrachtten de verdenkingen van vriendjespolitiek ook niet. Zo promoveerde Joris Demmink ondanks twijfels van de AIVD over zijn chantabelheid vanwege contact met buitenlandse pooiers toch tot secretaris generaal.

Er werden meerdere mensen binnen justitie genoemd.

Ook zijn er een paar bijzonder toevallige sterfgevallen geweest. Zo stierf zijn voormalige chauffeur de dag voordat hij door het OM verhoord zou worden over eventuele nachtelijke ritten naar jongensbordelen. Journalist Fred de Brouwer overleed vorige week na een scooterongeluk in Thailand terwijl hij in gesprek was met de Pauw en Witteman-redactie om naar Nederland te komen. Hij woonde daar omdat hij zich in Nederland niet meer veilig voelde. Een maand geleden had hij nog de familie Poot gemaild dat ze moesten uitkijken omdat de macht van Demmink heel ver zou gaan.

Nu maakt een machtspositie per definitie verdacht. Iedereen met wifi waant zich onderzoeksjournalist en een goed schandaal waarbij de lijken uit de kast lijken te rollen werkt dat in de hand. De betrokkenheid van allerlei hoogwaardigheidsbekleders bij een pedofielennetwerk zorgt voor een woest aantrekkelijk complot. Een man met een infame hobby en een functie waarmee hij zichzelf uit de wind kan houden maakt iedereen kwaad. Laten we hopen dat hij niet alleen vanwege geheimzinnigheid op de knieën wordt gebracht.