We kunnen er niet omheen: november stond in het teken van oprechtheid. Van Sylvie Meis tot Louis van Gaal, en van donateurs tot kunstkenners, ze toonden allemaal oprechte emoties.
De maand van de oprechtheid werd ingeluid door niemand minder dan Sylvie Meis. Na een bewogen jaar, waarin ze de breuk met haar grote liefde Rafael van der Vaart (die er vandoor ging met haar beste vriendin Sabia Enginek) moest verwerken, liet Sylvie aan RTL Boulevard weten dat ze Rafael en Sabia het allerbeste wenst. Zelfs toen het erop leek dat ze samen een kindje zouden krijgen, gunde ze dat het paar ‘van harte’. Volgens Sylvies nieuwe beste vriendin Touriya Vaughan-Haoud is de tv-presentatrice zelfs ‘oprecht blij’ voor de twee kersverse tortelduifjes, die in januari 2014, amper twee maanden na de officiële echtscheiding, in het huwelijksbootje stappen. Niks geen rancune of cynisme.
Oprecht, een woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt om echte emoties te beschrijven.
De rest van Nederland volgde Sylvie niet veel later in het publiekelijk tonen van oprechtheid, en wel tijdens de nationale inzamelingsactie voor de ramp op de Filipijnen. Q-Music-deejay Eva Koreman begon naar eigen zeggen wat cynisch aan de actie, maar toen ze in het BN'er telefoonpanel mensen aan de telefoon kreeg die ‘stuk voor stuk zo oprecht binnen de eigen context’ waren, was ze weer even trots op Nederland. Ook Louis van Gaal, de bondscoach die de eer van ons land volgend jaar hoog moet houden op het WK in Brazilië, was volgens sportverslaggever Willem Vissers ‘oprecht trots’ toen zijn spelers vrijwillig 50.000 euro doneerden aan Giro 555.
Oprecht, een woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt om echte emoties te beschrijven. Emoties zonder kwade bijbedoelingen of foute manipulaties. Eerlijke emoties die we allemaal wel zouden willen hebben. Want is Sylvie geen sterke vrouw door zich zo volwassen op te stellen na die zware periode? Is Louis geen geschikte bondscoach door zich als een vader betrokken te voelen bij zijn spelers? En zijn wij geen voortreffelijk volk door ons zo hartelijk in te zetten voor een ander?
Nou, eigenlijk niet. Natuurlijk willen we het graag horen, maar iedereen weet ergens ook wel dat Sylvie niet oprecht blij is met de naaistreek die ‘Raffi’ en ‘Sabi’ haar hebben geleverd. Zelfs haar nieuwe BFF weet dat het babynieuws ‘natuurlijk wel even schrikken was voor haar, helemaal omdat het allemaal wel heel snel is gegaan.’ En natuurlijk is Louis niet oprecht trots als zijn spelers een paar euro’s (omgerekend €2.000 per speler) doneren aan het goede doel, omdat ook hij weet dat ze de afschrijving niet eens merken op hun bankafschrift (zo moet aanvoerder Strootman elke maand eerst even bijkomen van de 200.000 euro die wordt gestort door zijn club AS Roma). En natuurlijk zijn wij Nederlanders niet oprecht vrijgevig voor de slachtoffers van de Filipijnen. We lijken juist een beetje geefmoe, want sinds de tsunami in 2004 nemen de particuliere schenkingen bij nationale hulpacties sterk af.
Oprecht is verworden tot een van de meest onoprechte woorden in de Nederlandse taal. Het gebruik ervan duidt meestal op de schijn van oprechtheid, op het achterhouden van wat iemand echt denkt of voelt. Jezelf of anderen in het openbaar oprecht noemen is meestal niets anders dan politiek correct of sociaal wenselijk zijn. Iedereen weet dat eigenlijk ook wel, maar toch willen we allemaal oprecht zijn. Oprechtheid geldt namelijk als een beschavingsideaal; voor een oprecht persoon staan de deuren naar deugdelijkheid en rechtschapenheid wagenwijd open.
Dit bleek vorige maand maar weer eens tijdens een discussie van kunstkenners over kunstkenners aan de tafel van De Wereld Draait Door. Directe aanleiding was het recordbedrag van ruim 105 miljoen euro dat op een veiling voor Francis Bacons Three Studies of Lucian Freud was neergeteld (waarmee het drieluik het duurste kunstwerk ooit geveild werd). Op de vraag van Matthijs van Nieuwkerk of dit niet wat veel was, antwoordden Wieteke van Zijl, kunstjournalist van De Volkskrant, en Hans Jansen, conservator van het gemeentemuseum in Den Haag eenduidig: zo lang de kunstverzamelaar oprecht geïnteresseerd is in kunst, dan is het een goede zaak. Zo hoopte Van Zijl dat het ‘kunstwerk met heel veel diepte’ is opgekocht door de puissant rijke kleindochter van de sjeik van Qatar omdat zij ‘echt oprechte interesse’ in kunst zou hebben. Jansen deelde deze hoop, maar vreesde dat een commerciële (lees: onoprechte) handelaar er met de schilderpartij vandoor was gegaan: ‘Als de liefde voor de kunst voorop staat, dan is het allemaal prima. Maar handelaren zitten er alleen in voor de handel.’
Jezelf of anderen in het openbaar oprecht noemen is meestal niets anders dan politiek correct of sociaal wenselijk zijn.
Dat je, als je eenmaal als een oprecht persoon wordt gezien, van alles mag doen (en laten), daar weet oud-wielrenner Lance Armstrong alles van. Hij fietste jarenlang als symbool van oprechtheid in het peloton, omdat hij erg begaan was bij de opsporing van doping (hij schonk het UCI naar verluidt zelfs 500.000 dollar om doping in de sport tegen te gaan). Ook ontstond na zijn geslaagde strijd tegen kanker het idee dat hij nooit zijn gezondheid op het spel zou zetten met dopinggebruik. Het tij keerde zich echter tegen Lance en daarmee kwam ook een abrupt einde aan zijn zweem van oprechtheid. Zijn recente aanbod om meer openheid van zaken te geven werd dan ook door Travis Tygard, de hoogste baas van de Amerikaanse antidopingagentschap USADA, van tafel geveegd: ‘Hij probeert een slaatje te slaan uit deze situatie. Armstrong is allesbehalve oprecht.’ Daarmee sloeg Tygard de deur dicht om erachter te komen of de onoprechte zwendel in de wielrennerij misschien nog wel vele malen groter is. Want zelfs Mart Smeets is er inmiddels achter gekomen, ‘niets is wat het lijkt’.
En zo blijven we de wereld vrolijk verdelen in zij die oprecht en zij die niet oprecht zijn, ondanks dat we diep van binnen wel weten dat iedereen bijbedoelingen heeft (en we, zo blijkt uit recent onderzoek, ook allerbelabberdst zijn in het peilen ervan). Dat willen we echter niet horen. In plaats daarvan betuigen we op Facebook massaal onze oprechte deelneming bij het overlijden van Nelson Mandela. Om zijn dood vervolgens in te zetten bij de Zwarte Pietendiscussie.
