‘Anne Fleur Dekker wordt bedreigd. Maar volgens Jeroen Pauw en Ed Nijpels is dat haar eigen schuld.’ Zo introduceerde Emiel Woutersen zijn deFusie-artikel op Facebook. Ik ben benieuwd hoe hij zo precies weet wat Pauw en Nijpels diep in hun hart vinden, want ondanks de suggestie van een citaat heeft geen van beiden dit ooit gezegd en het lijkt hoogst onwaarschijnlijk dat zij deze mening desgevraagd zullen bevestigen.

Voordat ik verder ga: ik heb gestemd op de voormalige partij van Anne Fleur Dekker en ik vind de denkbeelden van zowel Geert Wilders als Thierry Baudet abject. Jeroen Pauw heb ik altijd al een hoogst onsympathieke presentator gevonden en ook van Ed Nijpels heb ik geen hoge dunk. Dit stuk is dus geen verdediging van hen, maar vooral een aanklacht tegen gemakzuchtige en tendentieuze opinie.

Zo ‘citeert’ Woutersen Jeroen Pauw al in de eerste alinea op onjuiste wijze met de woorden: ‘Je zit gewoon aan tafel, dus zo erg is het niet.’ Pauw zegt in werkelijkheid, in reactie op Dekker die vertelt dat zij ondergedoken zit: ‘Nou ja, helemaal ondergedoken? Je zit ook hier in tafel, dus in die zin valt het mee.’ Dekker wijst zelf later op het fundamentele verschil tussen ‘ik wil een taart gooien’ en ‘ik ga een taart gooien’. Om meten met twee maten te voorkomen, zouden haar verdedigers er dan ook goed aan doen om iets nauwkeuriger naar de tegenstanders te luisteren.

De beschuldiging van seksisme en mansplaining is een ultieme troefkaart

In het artikel van Woutersen komen twee beschuldigingen naar voren: ten eerste dat Pauw en Nijpels aan victim-blaming doen, ten tweede dat zij zich schuldig maken aan seksisme in de vorm van mansplaining.

Volgens Woutersen luidt de logica van Pauw en Nijpels dat Dekker, ‘door iets te zeggen waar haatdragende mensen boos over konden worden, de bedreigingen over zichzelf had afgeroepen’. Deze logica zou inderdaad vergelijkbaar zijn met zeggen dat vrouwen die een kort rokje dragen verkrachting over zichzelf afroepen, maar het is niet de logica waarvan Pauw en Nijpels zich bedienen.

Zij waren namelijk bezig met een heel andere vraag: de vraag of de uitspraken van Dekker haatzaaiend zouden kunnen werken. Als ze spreken over ‘de gevolgen’ gaat het er dus over of een nieuwe Volkert van der G. zulke uitspraken als aanmoediging zou kunnen opvatten. Dat blijkt ook uit de associatie tussen het anti-Fortuyn-activisme en taart in iemands gezicht duwen. Pauw merkte op over dat incident: ‘Dat preludeerde op een nogal haatdragende sfeer in onze samenleving, en ik heb het gevoel dat jij daaraan meedoet.’

De vraag of bedreigd worden vreselijk is, kwam helemaal niet ter sprake, waarschijnlijk omdat het antwoord daarop nogal evident is. Toch had Pauw dat aan het begin van het gesprek nog eens expliciet moeten benadrukken, om ruimte te maken voor de – inderdaad veel interessantere – vraag wat ‘oproepen tot geweld’ precies is en of dit daaronder valt. Die discussie kwam door de matige gespreksleider helaas nooit van de grond.

De tweede beschuldiging, van seksisme en mansplaining, is een soort ultieme troefkaart: wie beweert dat het hufterige sfeertje bij Pauw aan tafel misschien weinig met seksisme te maken heeft, is zelf een seksist. Daarom hier een tegenvoorbeeld, in de vorm van een stukje transcript. Ditmaal zijn we bij Pauw & Jinek aan tafel, waar Thierry Baudet wordt aangevallen op zijn uitspraken over de ‘homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking’. De presentatoren, de andere gasten en het publiek zijn duidelijk niet op de hand van Baudet en zeer kritisch, zoals zichtbaar in het fragment. Ditmaal is het niet Nijpels, maar Frits Wester die zich het hardst bemoeit met het interview:

Wester tegen Baudet: ‘Dit is een compleet belachelijke uitspraak. [publiek applaudisseert] En als je nou een kerel was, nam je het terug. Wat jij hier eigenlijk zegt, is dat een vriend van mij en een collega, die getrouwd is met iemand met een andere huidskleur – zeg maar een ander ras, zou je kunnen zeggen – en dan zeg jij homeopathische vermenging.’

[Baudet sputtert wat tegen]

Wester: ‘Thierry, neem deze uitspraak hier vanavond terug, dan ben je er vanaf.’

Baudet: ‘Luister, ik heb hier op geen enkele manier-’

Wester: ‘… van te voren goed over nagedacht.’ [applaus]

[Baudet klaagt dat iedereen tegen hem tekeer gaat en hem geen kans geeft te antwoorden]

Jinek: ‘Dit heet een talkshow, zo gaat dat.’

[Frits Wester legt opnieuw Baudets woorden uit. Baudet ontkent dat hij over ras wilde spreken]

Wester: ‘Dat zeg je wél met deze uitspraak, denk er nou eens over na. Kijk het nog eens terug. Kunnen we het nog een keer herhalen misschien?’

[…]

Pauw: ‘Is dit een ongelukkige uitspraak of niet?’

Baudet: ‘Ja nou, nu ik gezien heb wat hij teweeg brengt, zal ik hem niet meer maken. Dat is duidelijk.’

Deze laatste woorden zijn nog niet over zijn lippen of Wester concludeert: ‘Dan heb je er ook spijt van.’ Wester legt op belerende toon precies uit wat Baudet bedoelt. Is dat paternalistisch? Mansplaining? Of kan dat niet als er twee witte heteroseksuele mannen tegenover elkaar zitten? Of je nu man of vrouw bent: het is ongelooflijk naïef om bij Pauw aan tafel beleefde behandeling, ruimte om uit te spreken, en bescherming tegen andere tafelgasten te verwachten. Dat kun je slechte journalistiek noemen, maar heeft met seksisme weinig te maken.

Zelfs als je zou inbrengen dat de situatie oneerlijk is omdat de Twitter-dreiger, op wie Dekker reageerde met haar Wilders-tweet, niet bij Pauw ter verantwoording is geroepen, gaat het seksisme-argument nog niet op: dat was ook een vrouw. Dat neemt niet weg dat de redactie van Pauw haar inderdaad, in het kader van journalistieke objectiviteit, kritisch had kunnen en moeten bevragen - ik weet niet of dat niet geprobeerd is.

Is dit werkelijk de kant die linkse opiniemakers ook op willen?

Vanzelfsprekend doet niets van dit alles af aan Dekkers persoonlijke verantwoordelijkheid. ‘Zij doen het ook’ is allerminst een vrijbrief om dubieuze teksten te verspreiden en mensen die daarop kritiek uiten te diskwalificeren. Zo noemt Erik van Muiswinkel, een andere verdediger van Dekker, aanhangers van Baudet nu ‘Baudetjugend’, in navolging van GeenStijl dat al eerder op even smakeloze wijze de term ‘Klaverjugend’ muntte. Van GeenStijl en PowNed zijn we gewend dat ze zwelgen in puberaal cynisme en zelfvoldaanheid. Deze media worden dan ook terecht weinig serieus genomen, maar is dit werkelijk de kant die linkse opiniemakers ook op willen?

Als ons antwoord op die vraag ‘nee’ is, moeten we blij zijn dat er kritische discussie plaatsvindt en samen proberen om het droevige niveau van die discussie omhoog te krikken. Het is te gemakkelijk om kritiek terzijde te schuiven als seksisme of victim-blaming. De inmiddels bijna volautomatische diskwalificatie van meningen uit een andere politieke hoek als ‘fascistoïde’ staat goed luisteren naar tegenstanders in de weg. Bovendien zijn ook woorden aan inflatie onderhevig. Onterecht gebruik van termen als fascisme, victim-blaming en mansplaining devalueert ze, zodat degene die de termen terecht gebruikt uiteindelijk hetzelfde lot beschoren zal zijn als de jongen die ‘wolf’ riep.