In de serie Oekraïne: Oranjerevolutie 2012 rapporteert Boris Braak vanuit het EK gastland over de rauwe realiteit van de Oekraïense Henk en Ingrid en over de impact van de oranje hordes.

“Klappen voor mannen, applaus voor vrouwen”

24 mei 2012
KIEV - Geen versierde boten met luide feestmuziek en halfnaakte mannen. Maar traangas, angst en geweld tijdens de eerste Gay Pride in Oekraïne. Op het laatste moment werd het evenement afgeblazen. “Misschien dat het over een jaar of twintig mogelijk is om zoiets te organiseren, maar nu absoluut niet. Oekraïne is daar niet klaar voor.”

 Afgelopen weekend stond Oekraïne voor een primeur; voor het eerst zou er een Gay Pride worden georganiseerd met circa 150 deelnemers. Op het laatste moment werd het festijn afgelast wegens het dreigende geweld van radicalen jegens de homo's. Hoewel de locatie tot het laatste moment geheim zou blijven, waren er duizend agressieve -en deels gewapende- tegendemonstranten op de been. Oekraïners halen er hun schouders over op en zijn niet verbaasd, want “in Oekraïne bestaan geen geheimen. De politie heeft radicale tegenstanders vooraf geïnformeerd over de locatie. Voor hen zijn homo's afval. De politie spuugt erop en mishandelt ze regelmatig.”

Sinds 1991 is homoseksualiteit niet langer strafbaar in Oekraïne. Ten tijde van de Sovjet-Unie werd iedere afwijkende mening of gedachte onderdrukt, evenals andere seksuele voorkeuren. Die werden niet geaccepteerd en zij die wel daar openlijk voor uitkwamen, riskeerden lange gevangenisstraffen. Nu het land onafhankelijk is mogen homo's uit de kast komen, maar dat betekent niet dat de samenleving hen begrijpt of steunt. Sterker nog, uit het grootschalige onderzoek 'One step forward, two steps back' uit 2011 blijkt de homohaat verder toe te nemen. In Oekraïne viert de homofobie hoogtijdagen en de acceptatie van homo's is tanende. Inwoners van Kiev keuren homoseksualiteit massaal af; 65% beschouwt het als een perverse, mentale afwijking.

“Ik zou opstaan en applaudisseren.”

Een belangrijke paniekzaaier is de kerk. In de aanloop naar de Gay Pride hebben nonnen in de stad staan flyeren om hun afkeer kenbaar te maken. Met name ouderen en conservatieven hechten veel waarde aan de kerk en passen daar hun mening op aan. De 27-jarige Elena, docent Engels, is dan ook niet verbaasd over de recente gebeurtenissen. “Misschien dat het over een jaar of twintig mogelijk is om een Gay Pride te organiseren, maar nu absoluut niet. Oekraïne is daar simpelweg nog niet klaar voor.”

Klappen of applaus?

Het land is conservatief en nationalistisch, veranderingen lijken hier langer te duren dan het de westerse landen lief is. De Nederlandse historicus Stef Heinink woont en werkt al jaren in Kiev. Met het oog op het naderende EK voetbal, waarschuwt hij homoseksuele voetbalfans. “Wat ze achter gesloten deuren doen moeten ze zelf weten, maar op straat en in publieke ruimtes dienen ze voorzichtig te zijn. Het is hier uiterst ongebruikelijk dat mannen hand-in-hand in het openbaar verschijnen, laat staan elkaar zoenen. Voor vrouwen ligt het iets anders, vriendinnen en moeders met dochters houden vaak elkaars hand vast, maar zoenen is zeer ongebruikelijk.”

Over dat laatste, zoenende vrouwen, denk Yevgueni heel anders. De potige 35-jarige Oekraïner reageert agressief als ik hem vraag hoe hij denkt over homo's. “Als ze hier hand-in-hand over straat lopen, durf ik te wedden dat ze het einde van de straat niet halen. Veel mensen zullen boos worden en hen klappen willen geven.” En wat als er twee vrouwen op straat zouden kussen? Hij lacht, en zegt: “Ik zou opstaan en applaudisseren.”