Onlangs maakte het bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de UvA bekend dat de opleidingen van de faculteit wegens een onverwacht en enorm financieel tekort radicaal moeten bezuinigen. De faculteit deed de opleidingen een voorstel: of ze vormen samen één opleiding, of ze moeten ieder voor zich snijden in eigen vlees. Studentenorganisatie Humanities Rally verzet zich. Lees hier hun manifest.
Studenten, verenigt u! Docenten, verzet u! Bestuurders, bezint u!
De geesteswetenschappen aan de UvA mogen niet langzaam worden uitgekleed. Dat vindt ook het faculteitsbestuur – daarom gaat het nu over tot regelrechte verminking. Vanaf 2016 wil het alle bacheloropleidingen ofwel omsmelten tot één groot liberal arts programma, ofwel reduceren tot een vijftal bachelor schools. Voor de docenten dreigen 150 ontslagen. Voor de studenten verdwijnt keuzeruimte bijna volledig; pas na een jaar kiezen zij hun discipline. Minder specialisatie, meer massificatie: hoe kan dit alles het niveau van het onderwijs ooit ten goede komen?
De in holle beleidsretoriek gepresenteerde reorganisatie zou het antwoord zijn op ‘noodgedwongen’ bezuinigingen. Het tekort bij de Faculteit Geesteswetenschappen (FGw) – naar verluidt gaat het om een bedrag van 13 miljoen euro – zou zijn veroorzaakt door onvoorziene uitkomsten van het model dat het College van Bestuur (CvB) hanteert om de inkomsten tussen de verschillende faculteiten te verdelen (het zogeheten ‘allocatiemodel’). Dat terwijl het totale onderwijsbudget van de UvA in 2016, 2017 en 2018 zal toenemen en andere faculteiten nu al financiële overschotten hebben: geld dat ze van het CvB niet mogen opsparen maar waar ze vooralsnog geen bestemming voor hebben.
Zo staat de FGw nu voor de zoveelste onwenselijke en onnodige reorganisatie in korte tijd. Net als eerder bij de invoering van het 8-8-4 systeem en het nieuwe bestuursmodel hebben docenten en studenten nooit met deze besluiten ingestemd. De vrijheid van de afzonderlijke departementen om hun onderwijs zelf vorm te geven wordt al jarenlang ingeperkt. Nu willen CvB en faculteitsbestuur de departementen simpelweg opheffen en zodoende deze vrijheid tot het absolute nulpunt reduceren. Laat dat niet gebeuren!
Wij roepen het CvB daarom op om:
- De uitkomsten van het huidige allocatiemodel te herzien en de tekorten bij de FGw en andere faculteiten te dekken met de overschotten die nu nog onbestemd zijn.
- Voor de komende jaren een nieuw allocatiemodel te ontwerpen, zodat de geesteswetenschappen niet opnieuw in de problemen komen.
- De regeling die onderzoeksprojecten nog eens extra beloont voor het werven van externe fondsen, het zogeheten ‘kwaliteitsbudget,’ te wijzigen, zodat geesteswetenschappen beoordeeld worden op hun intrinsieke kwaliteit i.p.v. op hun marktwaarde.
- Het ‘beleidsbudget,’ een bedrag van 3 miljoen gereserveerd door het CvB voor zelf te bepalen doeleinden, te verdelen onder de faculteiten in nood.
- Het geld dat zal vrijkomen door de invoering van het sociaal leenstelsel nu al in onderwijs te investeren.
Daarnaast eisen wij van het Faculteitsbestuur:
- Niet langer klakkeloos gehoor te geven aan de wensen van het CvB.
- De mening van de wetenschappelijke medewerkers alsook van de studenten voortaan voorop te stellen.
- Zich dus te verzetten tegen deze bezuinigingen en voorlopig van reorganisatie af te zien.
Studenten, UvA medewerkers, sympathisanten, staat op voor het behoud van de geesteswetenschappen!
Blijf op de hoogte via facebook.com/humanitiesrally of humanitiesrally@gmail.com
Kort samengevat komt dat hele manifest dus neer op “We zijn onrendabel, we blijven onrendabel en iedereen moet de komende jaren maar bijpassen om onze hobby’s te blijven financieren!”…en dat met een grote snik en traan. Nergens een woord over de toegevoegde waarde of de eigen mogelijkheden de bezuinigingen minder pijnlijk te maken, maar alleen een klaagzang.
Nee, zó kun je inderdaad zien dat jarenlange academische vorming zijn vruchten heeft afgeworpen. Een manifest als ultiem brevet van onvermogen, ik vind het wel knap verzonnen van de heren en dames.
Natuurlijk zijn de geesteswetenschappen - gezien vanuit korte-termijn financiën - onrendabel. En liever dat, dan dat de geesteswetenschappen gaan luisteren naar de markt. Anders gezegd kun je je afvragen: waarom zouden de geesteswetenschappen, of studies in het algemeen, rendabel moeten zijn? Het merendeel van alle studenten zal na de studie op zoek gaan naar een nieuwe plek in de samenleving. De hoop is dan dat de opgedane kennis in de alledaagsheid in dienst van de maatschappij, al dan niet in de arbeidsmarkt, kan worden ingezet. In sommige gevallen zal zo'n studie zich dan misschien financieel uitbetalen. Maar misschien kan een geesteswetenschapper ook wel zoiets als rechtvaardigheid of een bewustzijn tot stand laten komen - wat niet zomaar in cijfers of geld kan worden uitgedrukt.
Dat neemt denk ik niet weg dat in het manifest niet wordt gesproken over de taak van de geesteswetenschappen. Er wordt wel kritiek gevoerd op de innerlijke werking en toekomstvisie van de UvA. Toch dienen de geesteswetenschappen denk ik tegelijkertijd ook telkens weer duidelijk te maken welke verantwoordelijkheid zij draagt in onze maatschappij.
Het manifest pleit er voor, volkomen terecht, dat geld dat het ministerie aan de universiteit beschikbaar heeft gesteld niet langer op zo'n manier door het CvB wordt herverdeeld dat de geesteswetenschappen onevenredig benadeeld worden. Dat heeft niets met 'onrendabel' te maken, en al helemaal niets met hobby's. Enige academische vorming, en enig respect voor vakgebieden waarin het menselijk vernuft al eeuwenlang tot topprestaties leidt zou Robin niet misstaan: hij kan kennelijk ook lang samenvatten, en gebruikt het woordje 'dus' in zijn eerste zinnetje - nog niet zo gek eigenlijk, als je alleen vooroordelen hebt, geen kennis van zaken en geen argumenten.
De geesteswetenschappen moeten beoordeeld worden op hun intrinsieke kwaliteit i.p.v. op hun marktwaarde, stellen jullie. Maar wat is dat dan, die intrinsieke waarde?
Bij Thomas Hobbes valt te lezen: "The Value, or Worth of a man, is as of all other things, his Price; that is to say, so much as would be given for the use of his Power: and therefore is not absolute; but a thing dependant on the need and judgement of another." (Leviathan, chapter X)
Geldt dat misschien ook niet voor de geesteswetenschappen? Misschien heeft ze haar beste tijd gehad...
Beste anoniempje,
In Leviathan is iedereen intrinsiek slecht en heeft de grootste, sterkste bullebak alle macht. Die situatie is toch helemaal niet wenselijk? Waarom dan een waarde uit die theorie halen en hem toepassen op een faculteit die vitaal is voor het voorkomen van dat soort narigheden?
Hoe rendabel is Aristoteles of Hume of Marx? Een voetnootje bij de geschiedenis? Zonder Aristoteles geen smartphone, denkt u daar alstublieft eens over na.
Het bestaansrecht van de geesteswetenschappen hoeft echt door niemand verdedigd te worden. De reden dat deze faculteit het moeilijk heeft is niet dat zij onevenredig benadeeld zou worden, en ook niet omdat zij niet genoeg gewaardeerd zou worden, en ook niet omdat haar bestaansrecht op maatschappelijke gronden in twijfel zou worden getrokken. Dat doet er hier niet toe. De reden dat deze faculteit het moeilijk heeft is omdat zij niet efficient is georganiseerd, en niet productief bezig is. Zoals Van Vree heel duidelijk heeft gezegd, een van de problemen is het grote aantal kleine opleidingen. Het gemiddelde aantal studenten per bachelor en ook per master is bij geen enkele faculteit van de UvA zo laag als bij de FGw, met als schrijnend dieptepunt het onderdeel Language and Literature. De FGw is, vergeleken met andere faculteiten, echt een monsterlijke faculteit met veel verspilling en versnippering. Het is volkomen terecht dat het CvB hier verandering in wil zien. Ook is het model op basis waarvan zij het geld verdeelt helemaal niet zo oneerlijk; zij beoordeelt de verschillende faculteiten júist heel evenredig. We kunnen niet verwachten dat het CvB de FGw in verhouding méér geld toeschuift dan andere faculteiten simpelweg omdat zij mínder efficient is georganiseerd. Zij kan dat ook niet doen, omdat ook zij van bovenaf wordt gedirigeerd. Daarnaast wordt er door de FGw in verhouding ook bijzonder weinig gedaan om meer inkomsten te genereren. Het plan 2016 van Van Vree is bedoeld om deze problemen op te lossen. Toegegeven, het is een grotesk plan. Maar dat wil niet zeggen dat er geen problemen bestaan, en dat er niet íets gedaan moet worden. Dat heeft niks te maken met of iets wel of niet een ‘linkse hobby’ is. Zo’n non-discussie leidt alleen maar af van wat wél belangrijk is.
Allereerst, ik zou dit manifest zelf niet serieus kunnen nemen, daarvoor heeft het voor mij te veel impliciete verwijten die naar mijn gevoel niet gegrond zijn. Als ik dit als bestuurslid zou lezen, denk ik aan niets anders dan een stel conservatieve zeurderige studentjes, die elke vorm van verandering als negatief zien en mij dan ook als dom afschilderen (disclaimer: in ben niet een bestuurslid, dit is een gedachte experiment).
Wat mij betreft is er hier sprake van een heel erg simpele miscommunicatie, namelijk over wat een opleiding zou moeten opleveren. Voor mensen die denken dat investeren in onderwijs het zelfde is als investeren op de markt, moet kennis zichzelf met winst terug betalen. Voor mensen die geld als middel zien om kennis an sich te vergroten is investeren in onderwijs het zelfde als investeren in meer groen, we doen het omdat we geloven dat dit intrinsiek waardevol is. Geesteswetenschappen is een voorbeeld van een vorm van kennis die nu eenmaal niet goed in het marktmodel past. Het is hierom meen ik wel degelijk belangrijk om expliciet te maken, waar de geesteswetenschappen dan zoal goed voor zijn, omdat dit het niveau is waar op gediscussieerd wordt. Als we er van uitgaan dat de waarde van de geesteswetenschappen voor iedereen duidelijk is, denk ik dat deze gedoemd zijn onder te gaan, misschien niet als facultatief geheel, maar door het 'overbodig' blijken (lees als niet rendabel zijn) van departementen wordt deze langzaam dood gewurgd. Eerst gaan de onpopulaire talen er uit, daarna iets als filosofie en uiteindelijk alles wat niet rendabel is, oftewel de gehele geesteswetenschappen.
Ik sta zelf niet achter het idee dat de opbrengst van een opleiding geld zou zijn. Een studie is zelfs voor mijzelf, niet een investering in mijn financiële toekomst, maar in mijn ontwikkeling als individu. Als het aan mij lag is dit hoe met elke vorm van wetenschap om zou moeten worden gegaan en neemt geld enkel de rol aan van middel tot het bereiken van dit doel (disclaimer: ik geloof niet dat wetenschappelijke kennis het enige is wat intrinsiek waardevol is, maar we hebben het hier nu over investeren in wetenschap, vandaar het punt).
Dit is echter lang niet het standpunt van iedereen, ik zou willen zeggen dat onze gehele maatschappij geld als intrinsiek waardevol ziet, maar dan maak ik misschien een sterkere en een meer discutabele claim dan hier nodig is. Zeker is in elk geval dát er mensen zijn die vinden dat wetenschap tot 'vooruitgang' moet leiden waar deze zich op zijn minst mee kan terug verdienen.
Dit zijn mensen met een meer pragmatische kijk op de wereld en pragmatisme heeft nogal de nijging het te altijd winnen van idealisme, je zult dit soort mensen dus vaker de posities van bestuursleden zien innemen, gewoon omdat ze concretere doelen hebben, het van deze doelen duidelijk is wat het nut er van is en deze doelen boven alles te behalen zijn (aim low and you will always score).
Hierom is het volgens mij dus van enorm belang dat er niet alleen geprobeerd moet worden de intrinsieke waarde van geesteswetenschappelijke kennis expliciet te maken, maar ook te laten zien dat deze dan wel rendabel kan zijn, dan wel dit niet rendabel hoeft te zijn omdat ze de maatschappij op eenzelfde manier verrijkt als meer groen in steden etc. oftewel niet als intrinsiek waardevol, maar als middel om bijvoorbeeld de Nederlandse cultuur te verrijken, historiciteit van de wereld te vergroten of elk ander goed dat wél waardevol gevonden wordt door de leden van het bestuur.