Op het eerste gezicht is de nieuwe film van Clint Eastwood, met Leonardo DiCaprio in de rol van J. Edgar Hoover (eerste directeur FBI), niet de meest aangrijpende biografie ooit geschoten. De film is langdradig en ook al heeft Eastwood flink met de chronologie gespeeld om het ingewikkelder te maken blijkt dit een vergeefse poging om de aandacht vast te houden. Het plot is niet aangrijpend, op een kleine openbaring op het einde na, en dit alles samen maakt het tot een verfilming van een wat langzaam lezende Wikipediapagina. Natuurlijk, Judi Dench in de bijrol is altijd leuk, de cast is heel aardig en de make-up is uitdagend maar onvoldoende om het verhaal boeiend te maken.
Wat sappigheden betreft hadden de Amerikaanse media aan de in beeld gebrachte homoseksualiteit van Hoover nog wel een fijn kluifje. Sowieso gaat het in de Amerikaanse media vaker over seksschandalen dan over belangrijke zaken. Zijn liefdesleven en de geruchten dat hij zich in vrouwenkleren door het huis bewoog komen zeer uitgebreid aan bod. In de film uit zich dit onder andere in de meest agressieve mannenzoen uit de filmgeschiedenis met als toetje Leonardo in de jurk van zijn moeder. Maar toch, als je ooit een verfilming van een boek van Van het Reve hebt gezien dan is ook dit niet echt meer een opleving.
In het kort is het thema van de film samen te vatten als: de strijd om macht.
Toch zijn er redenen om naar de bioscoop te gaan - hiervoor is wel enige geschiedkundige en politieke interesse nodig, maar u wordt beloond. In het kort is het thema van de film samen te vatten als: de strijd om macht. Twee onderwerpen van strijd in het bijzonder: de macht van de federale overheid en die van de staat; en de macht van het individu tegenover het collectief. Als directeur van de FBI is J. Edgar Hoover de personificatie van beide worstelingen en door zijn leven te volgen kom je langs een aantal belangrijke ideologische veldslagen.
Hoover is het uiterste voorbeeld van een gedreven en ambitieuze jonge Amerikaan, met een grafhekel aan communisten en iedereen die niet in het algemene plaatje past. Geholpen door een paar slimme opsporingen, de inzet van de technologische vooruitgang in het forensisch onderzoek (min of meer begonnen bij Hoover) en het bespelen van publieke opinie en belangrijke Washingtonezen krijgt hij steeds meer voor elkaar. Wanneer blijkt dat, had hij de toestemming gehad, de zaak van de ontvoerde zoon van Charles Lindbergh (vloog oceaan over) opgelost had kunnen worden is de bal aan het congres om het Bureau of Investigation naar het federale niveau te tillen.
Hier komt de eerste machtsstrijd naar boven, typerend voor de Verenigde Staten. Daar elke staat zijn eigen wetgevende macht kent zijn er ook zaken die op federaal afgehandeld worden. De afweging van wat federaal en wat staatsgebonden is blijft tot op de dag van vandaag een politiek en ideologisch strijdpunt - denk maar aan de zogenaamde 'ObamaCare': mag de federale overheid vertellen hoe de gezondheidszorg geregeld wordt? En Hoover heeft grootse plannen om politiewerk naar een hoger plan te tillen, met databanken voor alle criminelen inclusief hun vingerafdruk tot het statenbreed vervolgen van vakbondslieden en politieke activisten, allemaal communist natuurlijk.
De FBI krijgt al snel vele bevoegdheden die in de loop van de jaren alleen maar uitgebreid worden. Waar bepaalde 'kleinere' zaken voorheen gewoon het ‘pakkie an’ waren van de lokale politie kan nu welhaast alles naar het federale niveau getild worden en is een enkel bureau machtiger dan alle andere samen. Vakbondslieden kunnen zonder 'echt' proces de staatsgrens over gezet worden en elke politicus is onderwerp van spionage uit landsbelang.
De tweede machtsstrijd typeert zich het beste door het roemruchte persoonlijke archief dat J. Edgar op een geheime plaats in bewaring had gedurende zijn leven. Aan het einde van de film zien we de hondstrouwe secretaresse van Hoover een enorme stapel dossiers door de shredder trekken die nooit meer zijn teruggevonden. Wie of wat verdacht was werd bepaald door de onderbuikgevoelens en opportunistische ingevingen van de directeur van het Federal Bureau. Zodra je in de buurt kwam om een presidentskandidaat te worden wist je je verzekerd dat jij, je vrouw en de verdere naaste familie en vrienden werden afgeluisterd. Zo bepaalde één persoon wat het beste is voor alle anderen en zichzelf: het individu tegen het collectief. Dat in deze bepaling altijd het recht van een ander (individu) moest sneuvelen is voor het grotere goed.
Samengevat geeft de film J. Edgar een prachtige beschrijving van de teloorgang van idealen - aan het verwerven van volledige veiligheid. Deze drang tot controle is de afgelopen tien jaar in de States (en de rest van de wereld) alleen maar nijpender geworden met de Patriot Act, overdreven controles op het vliegveld en een Amerikaanse inbreuk op Europese bankgegevens tot gevolg. Het land dat zich ooit voornam van de vrijen te zijn vraagt inmiddels haar burgers over heel de wereld zo veel vrijheid op te geven dat de vraag rijst welke vrijheid hiermee eigenlijk nog wordt bewaakt.
Titel: J.Edgar
Regie: Clint Eastwood
Acteurs: Leonardo DiCaprio, Armie Hammer, Naomi Watts and Judi Dench
Duur: 137 minuten
