Een week na onze eigen verkiezingen begonnen in Frankrijk ook de gemeenteraadsverkiezingen. Na de algemene ruk naar rechts en de bemoedigende electorale steun voor Geert Wilders in de gemeente Den Haag is er iets vergelijkbaars aan de hand in Frankrijk.

Mochten twee kandidaten precies dezelfde hoeveelheid stemmen ontvangen, dan wint de oudste.

De verschillen zijn er zeker met Nederland, al is het maar dat er in meer dan 36.000 gemeentes wordt gestemd. En mochten er twee kandidaten precies dezelfde hoeveelheid stemmen ontvangen, dan wint de oudste. Deze zondag en vorige week zondag waren de gemeenteraadsverkiezingen in Frankrijk. Dat klinkt ons gek in de oren: twee keer stemmen voor de gemeenteraad binnen een week? Het institutionele verschil met Nederland probeert de momentopname van het eenmalige stemmen te voorkomen door het in twee rondes te doen. Tenminste, als er geen kandidaat meer dan 50% van de stemmen heeft gehaald. Bij een dergelijke meerderheid wordt de betreffende kandidaat in een keer verkozen.

Het diffuse meerpartijenstelsel in Frankrijk is misschien wel wilder dan dat van ons, maar met een ingebouwde trap proberen deze verkiezingen de echte overtuiging aan de kiezer te ontlokken. Die dan uiteindelijk meer binair is dan dat het uiteenlopende partijenaanbod doet vermoeden. Uit de eerste tour van gemeenteraadsverkiezingen blijven er twee kandidaten over, waar men vervolgens in de tweede tour een week later uit mag kiezen. Doorgaans houdt dit in dat kandidaten van de twee grootste partijen (Parti Socialiste als huidige linkse regeringspartij en Union pour un Mouvement Populaire van voormalig president Sarkozy) in de tweede ronde tegenover elkaar staan. In 2002 waren er twee presidentskandidaten door naar de tweede tour, namelijk Chirac en Jean-Marie le Pen. Doordat toen ineens niet de gewoonlijke PS kandidaat (in dat geval Lionel Jospin) het tot de tweede tour had geschopt, stemde iedereen en masse voor Chirac: allemaal anti Le Pen. Maar dit keer was het anders.

Beide hebben ostentatief partijretoriek links laten liggen door het vooral over de toekomst te hebben.

De regering van François Hollande heeft te kampen met veel tegenslagen, die de regering vaak maar slecht het hoofd kan bieden. Vooral de extreem rechtse partij Front National heeft daar de vruchten van kunnen plukken. Het Front National van Jean-Marie le Pen heeft onder dochter Marine le Pen een grote marketingtransformatie doorstaan met slogans over trots die toch wat aan Rita Verdonk doen denken. Sowieso had Marine le Pen meer kandidaten dan ooit in het vuur, ditmaal waren er 597 gemeentes waar er op de Front National gestemd kon worden. Dit heeft tot een aantal overwinningen geleid, in zelfs middelgrote steden: er zijn nu elf Front National burgemeesters verkozen. Het grootste verschil bij deze verkiezingen is dat het electoraat van de FN is gegroeid tussen de twee tours, in plaats van weggevaagd te worden.

De strijd in Parijs was nu voor het eerst tussen twee vrouwen. Het leek er ook op dat voor het eerst sinds 2001 het ambt in handen zou vallen van de rechtse partij UMP. De twee kandidates Anne Hidalgo (PS) en Nathalie Kosciusko-Morizet (UMP) werd verweten teveel op elkaar te lijken en twee bourgeoises uit het chique 7e arrondissement te zijn. Dat ze zoveel op elkaar leken kwam ook doordat beide vrouwen zo min mogelijk in hun profilering met hun partij te maken hadden door weinig partijsymbolen te gebruiken. Zo stond er aan de rechterkant nauwelijks UMP op de posters en heeft links de roos maar weggelaten. Beide hebben ostentatief partijretoriek links laten liggen door het vooral over de toekomst te hebben. Uiteindelijk heeft de huidige loco-burgemeester Anne Hidalgo gisteren gewonnen, terwijl Parijs een van de weinige plekken is waar de PS stand heeft weten te houden.

De harde kern van de Parti Socialiste voelt zich niet vertegenwoordigd door het beleid van Hollande.

Gemeenteraadsverkiezingen zijn niet alleen een meetpunt voor landelijke verkiezingen maar ook een reactie op de landelijke politiek. De harde kern van de Parti Socialiste voelt zich niet vertegenwoordigd door het beleid door Hollande. Na een demonstratie van de reactionaire groep Manif pour Tous met een opkomst van 100.000 man tegen de progressieve doorvoeringen op sociaal vlak voelde de regering zich genoodzaakt een groot wetsvoorstel over familie – la Loi Famille – terug te trekken. Het wetsvoorstel betrof adoptie en draagmoeders voor onder andere homostellen. Het uitstellen van de wet was precies wat de demonstrerende provinciale katholieken voor ogen hadden, maar de reactie van de zittende regering heeft een bijzonder grote rol gespeeld in deze verkiezingen. Een uitgesproken grote groep Parti Socialiste-stemmers heeft vanwege Hollande’s kniebuiging aangekondigd blanco te gaan stemmen. Een grote klap voor links, waardoor de Front National weer extra momentum heeft kunnen genereren.

Maar ook de UMP heeft hard moeten inleveren vanwege een handjevol schandalen. Zo wordt Sarkozy ervan verdacht zijn campagne met onder andere Libisch geld te hebben gefinancierd. Vorige week bleek dat telefoontjes met zijn advocaat waren afgetapt terwijl beide heren onhandig gekozen schuilnamen hanteerden. Jean-Francois Copé, nu de voorzitter van de UMP, wordt beschuldigd van het inzetten van het communicatiebureau van twee vrienden om partijzaken te regelen. Het bureau Bygmalion heeft daarbij uitzonderlijk goede zaken gedaan. Het vermoeden bestaat dat deze problemen bij de UMP gelekt werden vlak voor de verkiezingen door de zittende PS regering. En omdat de verkiezing van Hollande niet zozeer uit een overtuiging naar links was maar eerder een reactie tegen Sarkozy, is het algehele gebrek aan geloof in openbaar bestuur wel compleet.

Niet alleen zijn de gemeenteraadsverkiezingen een afrekening van het huidige bestuur, maar ze zijn ook een voorbode op de Europese verkiezingen van eind mei. De verschuivingen zullen in het Europees Parlement heel duidelijk worden door de verdeling van de Europese fracties. Frankrijk levert 74 leden aan het Europees Parlement op een totaal van 766. Daarvan zijn er nu 13 van die uit de Parti Socialiste komen. Het Front National is direct vertegenwoordigd door Jean-Marie en ook Marine Le Pen in het Europees Parlement, ze zijn onafhankelijk zonder fractie. Toch ironisch dat vader en dochter samen in het EP werken, terwijl een van de pijlers van het FN nu juist het euroscepticisme is.

Hoe groot de Front National ook heeft kunnen groeien de laatste tijd, uiteindelijk is de conclusie dat er een politieke vertrouwenscrisis heerst waarbij de klassieke partijen allebei hebben moeten inleveren. De economische crisis en historisch lage opkomst heeft de zittende regering ook parten gespeeld.

Zo is Le Pen nog steeds machtiger dan het zwaard.