Weken moest onze bange natie stuurloos afwachten tot de Haagse herders met een visie kwamen op De Vluchtelingencrisis. O geef ons duiding, daadkracht, perspectief! Na angstige momenten kwam migratiemanager Halbe Zijlstra afgelopen weekend dan eindelijk met een lumineus voorstel om ‘het probleem’ op te lossen. Vluchtelingen wordt, wat hem betreft, toegang tot sociale zekerheid, reguliere huisvesting en niet-noodzakelijke zorg ontzegd en tijdelijke vluchtelingenstatussen worden elk jaar (in plaats van elke vijf jaar) herzien.

Het doel is om vluchtelingen ‘niet te laten wennen aan het hoge welstandsniveau’, meldt Zijlstra via het NOS Journaal aan de kijkers. Begrijp me niet verkeerd, lieve vluchteling, ik wil je een dienst bewijzen, zodat je je makkelijk kunt aanpassen als je weer teruggebonjourd bent naar de ‘goede en perspectiefrijke’ regio. Het doel is ook om anderen te ontmoedigen. Sorry lieve vluchteling, ik heb niks tegen jou, maar tegen die lui die nog komen, en daarom gebruik ik je om een signaal af te geven.

De zelffelicitatie dat de regering er op tijd bij is, is een gotspe

‘Regie nemen over migratie’, heet het. De VVD zegt: ‘beter vroeg dan laat.’
De zelffelicitatie dat de regering er op tijd bij is, is natuurlijk een gotspe: de conflicten in het Midden Oosten, de noodlijdende United Nations Human Rights Council (UNHCR) en de grote aantallen vluchtelingen zijn jarenlang genegeerd. En de ambitie ‘regie te nemen over migratie’ is hybris van de meest misleidende soort. Maar dat wist de kritische lezer al. Wat nieuw is, is dat het beeld van de vluchteling als berekenende profiteur niet meer alleen door ’s lands bekendste waterstofperoxidegebruiker wordt gebezigd, maar door gevestigde regeringspartijen.

Na een nauwkeurige studie van het onderbuikgevoel van de ontevredenen en genegeerden onder ons – Verdringing op de woningmarkt! Uitholling van sociale voorzieningen! – legitimeert Zijlstra zijn naadloos op de volksvrees aansluitende oplossingen met de suggestie dat vluchtelingen uitvreters zijn.

Dat hadden we nog niet eerder gehoord, al zou je dat door het volstrekt genormaliseerde bashen van migranten haast over het hoofd zien. Mensen zonder verblijfsvergunning – illegalen! – zijn uitzuigers, net als asielzoekers die geen aanspraak maken op een vluchtelingenstatus – gelukszoekers! Het zijn openbare ordeproblemen en veiligheidsbedreigingen, verantwoordelijk voor criminaliteitsexcessen, arbeidsmarktverdringing en cultuurvernietiging. We weten het.

Maar voorheen werd de ‘gewone asielzoeker’ altijd met klem afgezet tegen de vluchteling. Alleen de laatste is ons medeleven waardig en heeft écht bescherming nodig; de eerste doet alleen maar alsof. Zelfs wetenschappelijke auteurs die voorstander zijn van gesloten grenzen – bijvoorbeeld Michael Walzer en David Miller – maken een uitzondering voor vluchtelingen: nationale staten zijn de baas over hun eigen grenzen, maar vluchtelingen moeten kunnen komen, vinden zij. Grenzen dicht voor alle migranten! Nou ja, behalve voor vluchtelingen dan, de arme schatten.

Alleen de vluchteling is ons medeleven waardig, de 'gewone asielzoeker'  doet alleen maar alsof?

Ongeacht de vraag of het huidige onderscheid tussen ‘gewone migrant’ en vluchteling moreel te rechtvaardigen is, is het niet consistent om nu eens het vermeende verschil uit te buiten – vluchtelingen erin, gelukszoekers niet – en dan weer de twee categorieën te vervagen door de vluchteling, net als de ‘gewone migrant’, als profiteur te framen.

‘Dat zo veel vluchtelingen naar Nederland komen, heeft twee redenen’, noteren Zijlstra en de zijnen in hun voorstel. Allereerst ‘komt [het] voornamelijk door Duitsland, dat de grenzen heeft open gezet.’ Dit lijkt een curieus en slecht te volgen motief voor een vluchteling, maar het zal wel. Je zou toch verwachten dat met stip bovenaan de motievenlijst staat dat mensen vertrekken om niet te worden gemarteld, beschoten, geronseld, verkracht, uitgehongerd en gebombardeerd. Dat zal dan toch wel op nummer twee staan in het VVD-voorstel? Helaas: de tweede reden dat vluchtelingen naar Nederland komen, zijn ‘onze royale sociale voorzieningen’. Wat ‘vaak de reden [is] dat mensen hiernaartoe komen,’ speldt Zijlstra de NOS-verslaggeefster op de mouw, ‘zijn bijstand, een huurwoning, en uitgebreide zorg.’ Vergeet de oorlog in Syrië; ze vertrekken omdat ze de Nederlandse verzorgingsstaat kapot willen maken. Maar gelukkig is daar de VVD, die dat probleem fijn voor ons gaat oplossen. ‘Niks geen dieetadvies of ergotherapie meer.’

Hoezo, meneer Zijlstra, weet u beter dan een vluchteling waarom hij of zij vlucht? Hoezo denkt u dat het zinvol is om tussendoor ook even je buurland te jij-bakken? Hoezo doet u met het woordje ‘vaak’ voorkomen alsof u representatief onderzoek hebt gedaan naar vluchtmotieven? Alsof u daar nu de capaciteit voor heeft, middenin deze ‘diepe, diepe crisis’. Hoezo doet u met het woordje ‘meer’ voorkomen alsof het al schering en inslag is dat vluchtelingen diëtisten of paramedici in de arm nemen? Ze zijn er net.

Niet alleen Gerard Joling verwoordt precies wat de zelfbenoemde leden van de Zwijgende Meerderheid denken; de grootste regeringspartij doet het nu gewoon zelf. En er is meer geclaim zonder empirische grondslag. ‘Het einde van de draagkracht van onze samenleving komt in zicht.’ Omdat de regering het zo uitermate knullig aanpakt en uit angst voor een Nog Grotere Tsunami weigerde voorzorgsmaatregelen te treffen is er inderdaad praktische en bestuurlijke chaos. En omdat ze megalomane opvanglocaties – pardon, paviljoens – in gehuchten wil opzetten, staat het met het draagvlak ook niet overal best. Maar dat heeft nul komma nul te maken met de feitelijke draagkracht van de verzorgingsstaat, laat staan dat er bewijs is dat het einde van deze draagkracht in zicht zou zijn. Zelfs het NRC weet van gekkigheid niet meer hoe het zit. Floor Rusman citeerde op de voorpagina de Amerikaanse econoom Milton Friedman: ‘Het is overduidelijk dat vrije immigratie niet samen kan gaan met een verzorgingsstaat.’ Dat kan wel zijn, maar de discussie is hier niet die van open of gesloten grenzen, maar de komst van vluchtelingen voor wie de Europese buitengrenzen gesloten zijn.

Er is geen bewijs is dat het einde van onze draagkracht in zicht zou zijn

Het idee en de praktijk van gesloten grenzen vinden wij misschien moeilijk voor te stellen, als houders van paspoorten waarmee we naar haast elk land in de wereld kunnen reizen zonder vooraf een visum te hebben aangevraagd. Maar Syriërs kunnen dat niet. Voor hen zijn de grenzen dicht en is er geen vrije migratie mogelijk naar Europese landen. Laat je niet misleiden door alle infographics met dikke pijlen die onverbiddelijk en zonder onderbreking onze kant op wijzen. Laat je niet misleiden door stemmingmakende politici die de grenzen willen sluiten – daarmee suggererend dat ze nu open zijn – en erbarmelijk ingelichte koppenmakers die deze fictie overnemen. Laat je niet misleiden door metaforen – stromen dan wel zwermen vluchtelingen die ons overspoelen – die onze veronderstelde weerloosheid dramatiseren tegenover onbeteugelde natuurkrachten. Nogmaals, gesloten grenzen zijn realiteit, geen streven.

Ten slotte denkt Zijlstra te weten dat vluchtelingen hier tijdelijk zijn. Dat lijkt me niet. Naar verwachting wordt 35 tot 45 procent van de aanvragen gehonoreerd. Zij met een vluchtelingenstatus, waaronder vrijwel alle Syriërs, kunnen alleen terug als het veilig is. Daar wordt het lastig: de sociale banden in Syrië zijn verscheurd en er zijn geen perspectieven wat betreft mensenrechten.

Verbeeld de Ander als profiteur, vermom flauwekul als waarheid, verkoop angst als begrijpelijk, en laat volkswoede het werk doen.