Er is iets vreemds aan de hand met de seculieren van de moderne tijd. Zij bestrijden de dogma’s van de dominante wereldreligies aan de hand van gepostuleerde samenraapsels van Westerse waarden. Zij spreken over de gevaren van religie en de incompatibiliteit van religie en wetenschap, maar doen dit op een verbazend onwetenschappelijke manier. Grootheden als Richard Dawkins, Lawrence M.  Krauss, wijlen Christopher Hitchens en, wat lager op de intellectuele ladder, Sam Harris, laten zich allemaal voorstaan op hun wetenschappelijke kijk op de religieuze zaak. Toch is de manier waarop veel van hen omgaan met het onderwerp allesbehalve wetenschappelijk te noemen.

Op een conferentie hield Harris een verhaal over hoe moslimextremisten altijd zelfmoordaanslagen plegen, terwijl in de wereld geen andere religie dat doet. Aan dat discutabele gegeven verbond hij vervolgens conclusies over de aard van de moslim. Toen stond astrofysicus Neil DeGrasse Tyson op en vroeg de eerste wetenschappelijke vraag die er bij mijn weten is gesteld in het moderne religiedebat. Hij vroeg zich af of er geen alternatieve verklaringen konden zijn voor de zelfmoordaanslagen. Wellicht hebben terroristen door hun economische toestand niet de beschikking over betere wapens, zoals de Japanners aan het einde van de Tweede Wereldoorlog slechts vliegtuigen overhadden die niet konden landen waardoor Kamikaze als tactiek overbleef.

Het logisch positivisme viert hoogtij.

Het ligt gevoelsmatig meer voor de hand dat moslims zelfmoordaanslagen plegen uit een drang naar het beloofde paradijs. Martelaarschap schijnt de snelste route te zijn om daar te komen. Wetenschap is echter niet datgene dat voor de hand ligt aannemen als waar, maar is het doen van statistisch onderzoek, het niet lichthartig vervangen van correlatie met causatie en het onderzoeken van alternatieve verklaringen. Precies die dingen waar de New Atheïsts zich als wetenschappers op laten voorstaan. Toch doen zij geen van die dingen wanneer het aankomt op het ontkrachten van religie. Als je namelijk van tevoren ‘weet’ dat iets waar of onwaar is heeft het weinig zin wetenschappelijk te werk te gaan. Vervolgens gebruiken zij wel probleemloos metafysisch aandoende claims, zoals menselijke waardigheid. Een begrip dat tot op vandaag nooit is gedefinieerd. Het probleem is nu juist dat dit dezelfde houding is die gelovigen zo ‘irrationeel’ maakt.

Verder dan functionalistische uitspraken als ‘er bestaat geen bewustzijn zonder materie’ en het gebruikelijke ‘kijk die arme moslimvrouwen eens’ komt het vaak niet. Het logisch positivisme viert hoogtij. Er bestaan geen meerdere vormen van kennis. Een gelovige kan nooit werkelijk ‘rationeel’ zijn, want ergens in zijn brein schuilt de waanzin uit het Oude Testament.  Het feit dat het merendeel van grote wetenschappers uit de wereldgeschiedenis op de een of andere manier gelovig waren wordt onder het tapijt geveegd. Einstein was een a-theist, maar geen atheïst. Hetzelfde geldt voor Spinoza. De beroemde logicus Gödel besteedde zijn laatste jaren aan het berekenen uit welk land de antichrist zou komen (de VS) en befaamd wiskundige Cantor geloofde dat God zichzelf aan hem had geopenbaard in vorm van het Absolute Oneindige. Zelfs de meeste Verlichtingsdenkers waren geen atheïsten. Wanneer en hoe de tegenstelling tussen religie en wetenschap van de kerk en de individuele wetenschapper is omgeslagen naar een tegenstelling tussen wetenschap en religie in het individu is een onderzoek op zich waard.

De New Atheïsts hebben een actueel punt in het gevaar van het samengaan van religie en politiek. Dit zien we op het moment in Irak waar strijders van de Islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS) huishouden. Hoe is de chaos daar ook alweer begonnen? Op basis van vage en onware verhalen over Al-Qaeda, massavernietigingswapens en de belofte dat de Irakezen stromend water zouden krijgen viel ‘The Coalition of the Willing’ in 2003 Irak binnen. Die landen die zich niet zo gemakkelijk lieten flessen behoorden daarmee tot ‘The Axis of Evil’. Een dusdanig heldere tegenstelling tussen goed en kwaad is zeldzaam buiten de Heilige Geschriften. Erbuiten ging de besluitvorming dan ook niet. Ben Bot bekomt nog altijd van de schrik na een gesprek met Bush Junior, waarin hij Bot onder andere vertelde door Jezus te zijn bezocht onder het tuinieren en hem had opgedragen een Heilige Oorlog te beginnen tegen The Axis of Evil. Bovendien geloofde Bush dat hij specifiek door God gezonden was om die oorlog te voeren. De minister van defensie onder de Bush regering, Donald Rumsfeld, maakte er een gewoonte van memo’s met instructies over hoe te martelen in Abu Ghraib met een moreel sausje te overgieten door er Bijbelteksten aan toe te voegen.

Het blijft duister hoe Blair de wijsheid heeft zin en onzin van elkaar te scheiden aangaande religie.

Ook Blair gaf ruiterlijk toe dat zijn ‘christelijk geloof een rol heeft gespeeld’ in de beslissing Irak binnen te vallen. Ironisch genoeg is het Blair geweest die eerder dit jaar nogmaals waarschuwde voor religieus extremisme. Hij verwijst doorlopend naar ‘verkeerd gebruik’ en ‘misbruik’ van religie. Waar hij de wijsheid vandaan haalt zin en onzin van elkaar te scheiden aangaande religie blijft duister. Wellicht heeft ook hij bezoek gekregen van boven. Als Blair zichzelf rekent tot de verlichte gelovigen omdat hij het oneens is met het homostandpunt van de Katholieke Kerk - hij heeft het namelijk niet over zijn eigen rol in het ontstaan van de huidige religieuze instabiliteit in Irak - sterkt dat het punt van de New Atheïsts dat religie een gevaar is voor de menselijke geest.

Een tegenwerping die veelvuldig wordt gegeven door religieuzen is dat de seculiere regimes van Pol Pot, Hitler en Stalin buitenproportioneel moordlustig waren en God dus nodig is voor vrede/ethiek/moraal. New Atheïsts reageren hierop meestal met het aanwrijven van religieuze sentimenten aan Hitler (hij was katholiek!) en wijzen op de religieus aandoende persoonsverheerlijking aan de basis van regimes als Noord-Korea. De diepgravender vraag hoe het komt dat goddelijke ingeving in het geval van Cantor leidde tot verzamelingenleer en in het geval van George. W. Bush tot invasie –behalve misschien het astronomische verschil in cognitieve capaciteiten- blijft onuitgesproken. Een empiricus zou een aanwijzing vinden in de eindeloze historische reeks moorddadige regimes van allerhande religieuze en antireligieuze kleur en tijdens zijn zoektocht wellicht dat ene heilige huisje dat door New Atheïsts nog onaangeroerd is gebleven bevragen op morele legitimiteit. De natiestaat.