Het heeft even geduurd, maar het lijkt erop dat de discussie rond Zwarte Piet ten einde is. Ook al zijn de concessies klein – oorbellen, haardracht – de weg naar een racismevrij Sinterklaasfeest is gebaand. Maar nu het wild geraas is gaan liggen, rijst alweer de volgende prangende vraag. Hoe moet de knecht van de Sint er in de toekomst uitzien? Een dilemma dat misschien nog wel moeilijker is dan de vraag of zijn uiterlijk wel of niet veranderd moet worden.

Gelukkig is er een eenvoudige methode om dilemma’s op te lossen: het utilitarisme, een one-size-fits-all ethiek met grote praktische toepasbaarheid, die stelt dat “het goede” bestaat uit het maximaliseren van geluk voor zoveel mogelijk mensen, en het minimaliseren van ongemak. De oplossing van ieder dilemma ligt in een simpele rekensom van voor- en nadelen.

Wij stellen voor om de nieuwe identiteit van de knecht door middel van een utilitaristische calculus te berekenen.

Wij stellen voor om de nieuwe identiteit van de knecht door middel van een utilitaristische calculus te berekenen.

Laten we beginnen met het minimaliseren van ongemak. Op precies dit punt heeft Zwarte Piet jarenlang gefaald: een aanzienlijke groep mensen voelde zich erg ongemakkelijk bij zijn uiterlijk. De afgelopen jaren nam dat ongemak in sterke mate toe en werd onderwerp van hevig publiek debat. Het geluk dat veel mensen ondervonden van het bestaan van de knecht woog daar niet meer tegenop. Asha ten Broeke presenteerde de Piet-kwestie dit jaar al in de Volkskrant als een calculus tussen zwarte pijn en wit plezier.

Nu lijkt de oplossing simpel: verander de knecht zodanig dat niemand er meer aanstoot aan hoeft te nemen. Maar dat zou niet de optimale uitkomst geven. Goed, er is dan minder ongemak, maar tegelijk is het algemeen bekend dat leedvermaak dubbel vermaak is. Als er niemand de dupe is van het feest, is het plezier dat we ervan hebben een stuk minder intens.

Dit is een algemene wet van de massapsychologie: een gemeenschappelijke vijand, zondebok of pispaaltje versterkt sociale cohesie. Daarom ontstaat er plots een gevoel van nationale eenheid wanneer het Nederlands elftal tegen Duitsland speelt – zeker wanneer er gescholden kan worden op een tegenspeler of scheidsrechter. Daarom is, nadat de klachten over Zwarte Piet kenbaar werden gemaakt, de liefde voor Sint Nicolaas bij een paar miljoen Nederlanders tot ongekende hoogten opgevlamd. De mens is een wreed dier. Het is niet fraai, maar de logica van sociale processen dicteert: er moet iemand de dupe zijn.

De manier om het ongemak te minimaliseren zonder dat het geluk eraan lijdt is dus om te zorgen dat het feest weliswaar ten koste gaat van iemand, maar dan wel van zo weinig mogelijk mensen. Dat betekent dat de nieuwe knecht, om zijn functie goed te vervullen, aanstootgevend moet zijn voor precies één persoon. Dan kan de rest van het land zich optimaal vermaken. Dit is de eerste eis die we stellen aan de nieuwe vormgeving van het Sinterklaasfeest.

Voor de utilitarist komen geluk en nut (utility) op hetzelfde neer. Beiden dienen gemaximaliseerd te worden. De volgende vraag is dus: in welke vorm dient de helper van de Sint een zo groot mogelijk nut?

Aangezien Sinterklaas een kinderfeest is, moet het nut worden gezocht in het effect dat het heeft op kinderen. De traditionele functie van Zwarte Piet was om kinderen die stout zijn geweest op te sporen en te straffen met de roe of de zak. Maar de methodes van straffen die Piet gebruikte zijn gedateerd, ze weerhouden kinderen niet meer van stout gedrag. De roe wordt niet meer gebruikt om mee te slaan en in de zak mee naar Spanje betekent eigenlijk ontsnappen aan de Hollandse regen. Bovendien was de vrolijke Piet niet het type om met NSA-achtige praktijken ieder kattenkwaad op te sporen. De nieuwe knecht van de Sint moet dus iemand zijn met een gedegen verstand van het opsporen en aantonen van schuld, en van het toedienen van de juiste straf op een efficiënte manier. Dit is onze tweede eis.

Ten slotte is er de kwestie van de praktische haalbaarheid. Als de knecht van karakter verandert, verandert er een hoop mee. Niet alleen kostuums, chocolaatjes en pakpapier moeten een nieuwe vorm krijgen, ook de Sinterklaasliedjes moeten aangepast. Het ongemak zal minimaal zijn als de naam van Sint Nicolaas’ nieuwe helper in metriek en rijm correspondeert met die van Zwarte Piet. De derde eis is dus dat de traditionele liedjes slechts minimaal veranderd hoeven te worden.

Er zijn, kortom, drie parameters voor het selecteren van de nieuwe knecht. Ten eerste: zijn identiteit moet aanstootgevend zijn voor exact één persoon. Ten tweede: hij moet kinderen weerhouden van stout gedrag door zijn expertise in schuld en boete. Ten derde: zijn naam moet rijmen op “Zwarte Piet”.

Iedereen die de berekening volgens deze parameters maakt, komt tot de conclusie dat er maar één mogelijkheid overblijft: Bram Moszkowicz.

Hij is de perfecte kandidaat voor de vacature. Welke rijke weldoener heeft er tegenwoordig nog vrolijke knechten? Rijke weldoeners hebben een leger advocaten! Zo wordt het weer geloofwaardig dat het grote boek van Sinterklaas alle ins en outs over het gedrag van de Nederlandse kinderen bevat. En op deze manier zullen kinderen het oordeel van de Sint weer echt vrezen.

In welke vorm dient de helper van de Sint een zo groot mogelijk nut?

Dit is ons voorstel: vanaf volgend jaar komt Sinterklaas aan op de stoomboot met een groep advocaten. Ze roepen de drommen kinderen op de kade reeds toe: “wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is een proces-verbaal”. Het hele land zingt in december als met één stem liedjes als “Moszkowicz ging uit fietsen, toen klapte zijn band”, “Sinterklaasje kom maar binnen met je advocaat/want we zitten allemaal echt paraat”, of “Moszkowicz, wiedewiedewiet, ‘k hoor je wel maar ik zie je niet”.

En in een verduisterd kantoor in Amsterdam-Zuid zit de echte Bram Moszkowicz bedroefd naar een glas whisky te staren terwijl schoolklas na schoolklas in optocht langskomt, luid zingend:

“Sinterklaas, wie kent hem niet? Sinterklaas, Sinterklaas, en natuurlijk Moszkowicz!”